Vrouwen, leven, vrijheid

We zitten op kantoor met een onwaarschijnlijk sterke dame die verder anoniem wenst te blijven. Ze heeft Iraanse roots, we geven haar gemakshalve de naam Kajal, een naam die vaak voorkomt in het Perzisch. Acht jaar geleden kwam ze als politiek vluchtelinge in ons land terecht. Uit solidariteit met de vrouwen in Iran en als daad van protest tegen het heersende islamitische regime in haar thuisland, knipte ze recent haar lange lokken kort.

Hoe ben je terechtgekomen in België?

Ik had geen plannen om mijn land te verlaten. Ik ben Koerdisch geboren, dus behoor ik tot een minderheid. De Koerdische gemeenschap heeft altijd problemen gekend. Ik werd slachtoffer van de heersende politiek, waardoor ik Iran achter mij moest laten. Na veertig dagen onderweg te zijn over land, zowel te voet als met de auto, kwam ik hier voor het eerst aan in de zomer van 2015.

Ik heb twee jaar gewacht op de goedkeuring voor mijn verblijf, maar volgde ondertussen Nederlandse les. Ik wou de taal snel machtig zijn. Terug van nul af aan beginnen was heel moeilijk. Ik moest als een klein kind terug een taal aanleren. Soms begrijp je iemand verkeerd of legt iemand een bepaalde nuance die je niet aanvoelt. Je kan ook niet zomaar in de diepte gaan als in je eigen moedertaal. Ik wou aan discussies deelnemen, maar dat bleek moeilijk en dan raakte ik gefrustreerd en zweeg ik. Het is ook moeilijk om stil te zijn (lacht).

In Iran studeerde ik archeologie, maar omdat werken in deze sector niet mogelijk was, besloot ik om erna nog een opleiding boekhouding en administratie te volgen. Op de unief in Teheran was ik de primus en kreeg ik voortdurend lovende reacties. Maar hier voelde ik me dom en hinkte ik steeds achterop. Gelukkig werd mijn diploma boekhouding erkend in België.

Hoe ben je hier onthaald, heb je bijvoorbeeld racisme ervaren?

Na mijn erkenning vond ik direct werk. Ik kwam terecht in een warme werksfeer en ontmoette zo verschillende mensen. Racisme is me hier vreemd, want ik persoonlijk kwam steeds in contact met mensen met een goede inborst. Voordien leefde het beeld bij me van de Europeaan als een koude, gevoelloze mens, maar die heb ik voorlopig nog niet ontmoet.

Als meisje en vrouw mag je niet kiezen welke kleren je wil dragen, je kan niet zonder broek onder je kledij op straat verschijnen, je haar moet altijd bedekt zijn en het is verboden te fietsen, laat staan met een motor te rijden

Welk leven leidde je in Iran?

Als kind leidde ik geen goed leven. Ik ben een meisje én een Koerd. Een kindertijd heb ik niet kunnen beleven, want ik moest me al vrij snel als een volwassene gedragen. Als meisje en vrouw mag je niet kiezen welke kleren je wil dragen: je kan niet zonder broek onder je kledij op straat verschijnen, je haar moet altijd bedekt zijn en het is verboden te fietsen, laat staan met een motor te rijden.

Op de lagere school leerde ik Perzisch, maar Koerdisch is mijn moedertaal. Die wordt echter niet onderwezen op school. Ik kan dus Koerdisch spreken, maar niet schrijven. Normaal gezien mocht ik niet verder studeren, maar ik heb ervoor gevochten en behaalde mijn masterdiploma. Mijn tijd als studente was veel aangenamer. Maar mijn Koerdische identiteit bleef wel voor problemen zorgen.

Nu komen er ook mannen op straat met hun eigen agenda. Zij vechten voor de verandering van het regime, maar niet specifiek voor vrouwenrechten

Hoe kijk jij naar de revolutie die nu gaande is in Iran?

In het begin was ik heel blij omdat het over vrouwenrechten gaat. Maar nu komen er ook mannen op straat met hun eigen agenda. Zij vechten voor de verandering van het regime, maar niet specifiek voor vrouwen. Voor veel mannen blijven vrouwenrechten onbelangrijk. Hierdoor hebben zij het protest van de vrouwen tenietgedaan. Wel geloof ik dat de revolutie er uiteindelijk zal komen, maar het zal niet snel gebeuren.

Dat kunnen wij niet opmaken uit de beelden die in het journaal verschijnen, voor ons lijkt het alsof de mannen zich achter de vrouwen scharen. Waar haal jij jouw informatie?

Via Telegram en filmpjes van de protesten. Ik verzamel alle informatie die verspreid wordt door het regime maar ook van de mensen die in het verzet zitten, via buitenlandse kanalen zoals Clubhouse. Deze Amerikaanse app is heel populair in Iran.

Uit solidariteit met de Iraanse vrouwen knipte je recent je lange haar kort. Toch getuig je hier anoniem. Zit de schrik er nog in, ondanks jouw daad van protest?

Het is een Iraanse traditie om als man je baard te laten groeien en als vrouw je haar kort te knippen wanneer je een geliefde verliest. Nu is het kort knippen van het haar symbool geworden voor het protest voor vrouwenrechten.

Maar ik heb inderdaad veel schrik. Het Iraans regime vermoordt kinderen! Een meisje van zestien is vermoord omdat ze haar hoofddoek niet correct droeg. Ik heb ook schrik voor mijn familie, omdat ik hen hiermee in gevaar breng. In België ben ik vrij en ga ik blootshoofds de deur uit. Maar in Iran is dat een heel ander verhaal.

In Iran worden vrouwen inderdaad zwaar bestraft, soms tot de dood toe, voor het niet correct of het niet dragen van de hoofddoek. In België kiezen vrouwen vaak bewust voor de hoofddoek. Hoe kijk jij hier tegenaan?

Ik bewonder vrouwen en ben niet tegen de hidjab. Als deze keuze uit hun hart komt, dan respecteer ik dat. Niemand moet zo’n beslissing maken voor een ander. Laat vrouwen hier zelf over beslissen.

Het is een Iraanse traditie om als man je baard te laten groeien en als vrouw je haar kort te knippen wanneer je een geliefde verliest

Recent verspreidde de nicht van Khamenei een boodschap waarin ze de bevolking, maar ook internationale leiders, oproept zich te keren tegen het streng religieuze regime. Daarna werd ze opgepakt en gevangengenomen.

Iedereen die een beetje bekendheid geniet, zeker de acteurs en filmregisseurs die zich openlijk uitspreken tegen het regime en solidair zijn met de bevolking, vliegen de gevangenis in. Er zitten ook heel wat professoren in de cel. De VUB-professor Djalali leverde vroeger al protest tegen het huidige regime, met alle gevolgen van dien.

Wat is jouw wens voor Iran?

De eisen van de bevolking moeten positief beantwoord worden. Het Iraans regime heeft momenteel alle macht en dat moet veranderen. Er moeten stappen in de goede richting ondernomen worden voor de economie, de rechten van de bevolking en zeker voor vrouwen. In het parlement moet er onder andere een wet komen die vrouwen de vrijheid geeft om al dan niet de hidjab te dragen. Vrouwen moeten zelf hun kledij kunnen kiezen, het recht krijgen om te fietsen of met een motor te rijden. Ze doen het toch, alleen worden ze er nu voor beboet. Net als de vrouwen die nu zonder hoofddoek op straat komen. Maar die betalen ze, dat is hun vorm van protest.

Veel Iraanse vrouwen ondergaan plastische chirurgie in het gezicht, het enige lichaamsdeel waarmee ze openlijk pronken

Iran is een heel mooi land met veel bezienswaardigheden: natuur, geschiedenis, … het heeft zoveel te bieden. Het verschil tussen het Noorden en het Zuiden, het Westen en het Oosten is ook heel groot. Aan de ene kant heb je de zee, aan de andere kant de woestijn. Het is een bakermat van heel wat culturen. Er leven acht etniciteiten in Iran, je hebt Ler-, Baloch-, Turkmeense, Azeri-, Arabische, Koerdische en Farsi-sprekende mensen. De meeste van deze volkeren wonen in de grensgebieden en hebben culturele en religieuze banden met de volkeren van de buurlanden. Maar officieel hanteren ze allen de Perzische taal.

Vroeger stond Iran dan ook bekend voor zijn toerisme, in de jaren zestig en zeventig was het een progressief land. Vrouwen liepen rond in minirokjes en wapperende haren, ze genoten er alle vrijheid. Maar in 1979 gooide het islamitische regime alles om. Vrouwen moesten zich ineens lelijk maken. Alles moest bedekt zijn, met uitzondering van het gezicht. Dat is ook de reden waarom zoveel Iraanse vrouwen plastische chirurgie in het gezicht ondergaan, het enige lichaamsdeel waarmee ze openlijk kunnen pronken.

Alle vrouwen worden gediscrimineerd, ook op vlak van loon en werk. In Afghanistan is de situatie voor vrouwen nog erger: zij mogen absoluut niet studeren en hebben geen keuze in hun huwelijkspartner. De hoop is dan ook dat het protest zal uitbreiden naar Afghanistan. De leuze ‘vrouwen, leven, vrijheid’ leeft ook in andere Arabische landen. Als Iran positieve resultaten haalt met een nieuwe wetgeving die vrijheid verleent, zullen andere landen mogelijks volgen.

WOMEN LIFE FREEDOM

Maryam Namazie, een van de boegbeelden van de ‘Vrouwen, leven, vrijheid’ actie, getuigde op de Nacht van de Vrijdenker over haar leven onder het schrikbewind van het islamitisch regime. Laat deze vrouwen niet in de kou staan en teken de online petitie #WomenLifeFreedomCharter