De Geus special: 50 jaar Geuzenhuis

Het Geuzenhuis viert zijn vijftigste verjaardag. Reden genoeg voor de redactie om de geschiedenis in te duiken, maar ook om een blik te werpen op de toekomst in deze speciale editie van De Geus. Vooruitkijken is goed, maar achteruitkijken evenzeer, al was het maar om niet steeds dezelfde fouten te maken. We sloegen de handen in elkaar met het liberale archief Liberas dat heel wat archieven, foto’s en ander materiaal van allerlei vrijdenkers in bezit heeft. Enkele voorbereidende gesprekken met wetenschappelijk medewerker Bart D’hondt leidden tot een schitterende weergave van hoe het vrijdenken in Gent zich ontwikkeld heeft. De link met de stad Gent is immers van groot belang. Gent is sinds jaren een rebelse, progressieve stad en het is dan ook niet toevallig dat net hier het Geuzenhuis een unieke plaats inneemt in het culturele en levensbeschouwelijke landschap.

De steun van politici was en is onontbeerlijk, net als de tomeloze inzet van vrijwilligers en medewerkers. Van in het prille begin tot op de dag van vandaag hebben zij verwezenlijkt waar wij nu staan. Zij verdienen het om in de schijnwerpers te staan. Samen met CAVA, het Centrum voor Academische en Vrijzinnige Archieven, gingen we op zoek naar hun persoonlijke verhalen: hoe kwamen zij in contact met de vrijzinnige gemeenschap? Wat trok hen hierin aan? Wat dreef hen om zich jarenlang in te zetten voor het vrijzinnig humanisme? Omdat we onmogelijk iedereen aan bod konden laten komen in dit nummer, beslisten we ons toe te spitsen op de allereersten die aan de kar trokken, de echte pioniers: de eerste bestuurders, de eerste medewerkers, de eerste hoofdredacteur, de eerste moreel consulenten, de eerste vrouw in een stevige positie, de eerste vrijzinnige school … Maar we laten ook enkele kritische stemmen aan bod. Het gezamenlijk streefdoel van de scheiding tussen kerk en staat werd en wordt immers niet door iedereen op dezelfde manier ingevuld.

Daarna werpen we een blik op enkele ethische kwesties, met het zelfbeschikkingsrecht voorop. Hoe zijn de patiëntenrechten geëvolueerd in de afgelopen vijftig jaar? Vanaf wanneer werd euthanasie en abortus mogelijk? Hoe verliep dit in onze stad? Gentse voorvechters als Lucienne-Herman Michielsen en Marc Cosyns worden in het voetlicht geplaatst. Een persoonlijk verhaal wordt gebracht door Lynn De Pelsmaeker. Als chronisch patiënt duidt zij op enkele pijnpunten in de wetgeving, maar ze reikt ook enkele oplossingen aan.

Casa Rosa goot voor ons de evolutie van de LGBTQIA+-rechten in België in een mooi overzicht. En opnieuw komt Gent er goed uit: hier voltrok zich het eerste homohuwelijk, hier werd als eerste een inclusief LGBTQIA+-beleid uitgerold. Maar hoe heeft de LGBTQIA+-gemeenschap dit zelf beleefd? Rudy Van Giel geeft ons een intieme inkijk op het ontluiken van zijn seksualiteit in de jaren zeventig. Lotte Leenknegt, jongerenconsulent bij deMens.nu, somt vanuit haar ervaring op met welke vooroordelen, al dan niet bewust, de queer community vandaag nog moet leven en vertelt ons hoe we voor hen kunnen opkomen. Want volgens haar kan je als vrijzinnig humanist niet anders dan op te komen voor queerrechten.

Het is een boutade te stellen dat veel jongeren minder wakker zouden liggen van levensbeschouwingen dan ouderen en dat ze rechten als verworven zien. Maar ook dat ouderen zich krampachtig vasthouden aan het antiklerikale, in tegenstelling tot jongeren. Dit patroon trachten we te doorbreken, want uiteindelijk streven we allen hetzelfde doel na: een gezonde samenleving waarin iedereen het recht heeft zichzelf te zijn, samen te leven met een partner ongeacht geslacht of gender, vrij te kunnen spreken zonder op te roepen tot haat of geweld, vrij te kunnen denken en de rede te laten primeren.

Jonge vrijdenkers krijgen dus evengoed een podium in deze Geus. Maak zeker eens kennis met Flo Tomlinson, Brent De Ruyver en Ina Baeteman. Zij zijn rechtstreeks of onrechtstreeks verbonden aan een vrijzinnige organisatie en geven ons hun visie op het vrijzinnig humanisme vandaag. Wat zijn volgens hen de uitdagingen die op ons afkomen? Waar moeten we meer op inzetten? Hun visies doen nadenken en laten ons in de spiegel kijken. Een nieuwe generatie staat te popelen om vernieuwing door te voeren en zo nog meer mensen in contact te brengen met onze levensbeschouwing. Openstellen, loslaten en vertrouwen wordt het nieuwe (of opnieuw het oude?) adagium.

U raadt het al. Deze Geus is niet gevuld met vaste rubrieken, maar met mensen. Wij geloven in de mens, wij geloven in jullie! Een dikke merci dus aan iedereen die een steentje heeft bijgedragen in de afgelopen vijftig jaar, maar ook aan iedereen die zich vandaag en in de toekomst blijft inzetten voor een mooie, sterke, wijze en vooral humane wereld.