Boekenrevue: ‘Wat iedereen zou moeten weten over de klimaatverandering’ – Bart Verheggen

Het enige betreurenswaardige aan dit boek is dat het geen jaar eerder voorhanden was, bij het losbarsten van de hernieuwde klimaatdiscussie. Het boek voorziet namelijk in wetenschappelijke onderbouwing bij de acties van Greta Thunberg en Anuna De Wever en weerlegt talloze onzin die op sociale media de ronde deed. De focus van dit boek is echter niet het ondergraven van de mythes en misvattingen van klimaatnegationisten. Met een denderende vaart behandelt Verheggen allerlei facetten van de huidige klimaatverandering. Er is geen denkbaar aspect van deze veelomvattende discussie dat onaangeraakt blijft. Alle relevante dynamieken, feedbackloops, uitzonderingen, misverstanden en nuances passeren de revue.

Bart Verheggen creëert onmiddellijk hoge verwachtingen. ‘Naast het uitleggen van de basale wetenschappelijke inzichten wil ik een wegwijzer bieden door het informatiedoolhof van het klimaatdebat […] Minstens zo belangrijk is om de redenering op basis waarvan een bepaalde conclusie wordt getrokken, te begrijpen en zodoende de betrouwbaarheid ervan te kunnen beoordelen. […] Daarom wordt ook aandacht geschonken aan de vraag hóe de wetenschap tot bepaalde conclusies is gekomen.’ Geen lichtzinnige opdracht die hij zichzelf tot doel stelt. Maar met een gestage opbouw maakt hij zijn belofte waar.

Het is een ‘spannend’ boek, omdat je begeesterd uitkijkt naar wanneer het volgende pittige weetje wordt geserveerd

Met wetenschappelijke accuratesse, maar zonder een zich in tierlantijntjes verliezende breedvoerigheid, ontrafelt Verheggen de signalen van de versnelde klimaatopwarming. Het boek is qua structuur goed schematisch opgebouwd met volgende vraagstukken: hoe wordt het klimaatdebat in de media gevoerd? Wat zijn de oorzaken van de klimaatverandering? Welke betrouwbare methodes zijn er om deze vast te stellen? Welke processen hebben wélk aandeel in de opwarming? In welke mate dragen deze bij tot het natuurlijke dan wel het antropogene verloop? Hoelang reeds en door wie werden deze zaken bestudeerd? Wat kunnen we verwachten volgens welke scenario’s? En hoe reageren we hier structureel op?

Je begint het boek waarschijnlijk met een zekere voorkennis. De gemiddelde mens weet dat CO² mede de oorzaak is van de opwarming, snapt min of meer hoe het broeikaseffect in elkaar zit, heeft in de verte al eens van het IPCC gehoord, kent de berichtgeving over het afsmelten van de ijskappen, gletsjers, het stijgen van de zeespiegel en het afsterven van koraalriffen. Dat zorgt ervoor dat de eerste drie tot vier hoofdstukken zeer vlot lezen. Vergis je niet! Ze zijn zeker niet overbodig. Met een spaarzame regelmaat trakteert de auteur ons op verrassende en zinrijke amuse-gueules. Dat maakt het in zekere zin ook een ‘spannend’ boek, omdat je begeesterd uitkijkt naar wanneer het volgende pittige weetje wordt geserveerd.

Daarna volgen wat meer technische en uitdagende hoofdstukken waar je aan merkt dat het onderzoek van klimaatprocessen behoorlijk complex kan worden. Deze hoofdstukken vergen een grondige leesbeurt waarbij vermoedelijk bepaalde passages niet voor iedereen zijn weggelegd, hoewel de titel anders suggereert. Maar laat dat je geenszins afschrikken!

Op een overzichtelijk wijze lijst Verheggen vervolgens de gevolgen van de klimaatopwarming op. Die zijn trouwens een stuk verregaander en ingrijpender dan de warmere temperaturen en de stijgende zeespiegel waar we spontaan aan denken. Om tot slot in het laatste en langste hoofdstuk zeer veel aandacht te besteden aan hoe we het proces kunnen afremmen en hoe we ons op de gevolgen van de versnelde klimaatopwarming kunnen voorbereiden. De aanpak ziet hij niet individueel maar op een hoger niveau, waarbij de kwestie beteugelen zonder enige twijfel politieke slagvaardigheid vereist.

De ondertoon doorheen het boek is nooit alarmistisch of apocalyptisch van aard

Verheggen overdondert je in zijn verhaal niet met een overdaad aan grafieken. De sporadische visuele ondersteuning dient hij in de juiste dosis toe en voorziet hij zo ongecompliceerd van commentaar dat je moeiteloos inzicht verwerft.

De ondertoon doorheen het boek is nooit alarmistisch of apocalyptisch van aard. Het is fascinerend hoe hij zich aan weinig geruststellende feiten en evoluties wijdt zonder dat het je naar de keel grijpt. Wars van enige vorm van naïviteit geeft hij aan dat we wel degelijk aan de slag kunnen. Feit blijft: niet iedereen ziet de voorgestelde oplossingen zitten.