Tussen schoonheid en onrust

Riet Van Lysebettens siert de cover van deze Geus met haar inzending voor de Kunst in het Geuzenhuis open call 'Steek je nek uit'. Vijventwintig jaar oud is ze en studente Grafiek aan het KASK in Gent. De jury koos haar ontwerp op basis van zijn ‘artistieke waarde, poëtische kracht en zachte benadering van activisme’. Al zou ze het zelf niet zo mooi kunnen omschrijven, zegt ze. Van Lysebettens vervalt namelijk niet in ambitieuze grootspraak. Nee, net als haar artistiek werk, hoeft ze niet te roepen om op te vallen. Met een wetenschappelijke blik observeert, analyseert en creëert ze om een beter begrip te krijgen van de wereld rondom. Een eigen wereld, ergens tussen schoonheid en onrust in.

INTERVIEW MET RIET VAN LYSEBETTENS

WAAR IDEEËN STROMEN

Riet: Toen ik jullie open call zag passeren, had mijn to-dolijst ongeveer de lengte van een Russische roman. Toch plukte ik deze er als eerste uit! Het Geuzenhuis voelde meteen aan als een plek waar ideeën stromen, en daar heb ik een serieus zwak voor. Jullie organisatie was me nog niet bekend, maar de geschiedenis van de opstandige geuzen zat al ergens in mijn hoofd geparkeerd, het voelde als een logische aansluiting.

Kiezen welk pad je wil bewandelen, veronderstelt blijven twijfelen

Het vrijzinnig-humanistische idee dat je zélf verantwoordelijk bent om je leven vorm te geven, op welke manier dan ook, spreekt heel hard tot mij. Die gedachte dwingt je ook om bewust te blijven nadenken en dingen in vraag stellen. Daar ben ik bijzonder goed in eigenlijk – tot lichte frustratie van mijn omgeving én mezelf. Ik neem nooit zomaar klakkeloos iets aan. Kiezen welk pad je wil bewandelen, veronderstelt blijven twijfelen. Vanuit mijn achtergrond in de biologie geloof ik sterk dat alles met elkaar verbonden is: je leeft nooit in een vacuüm.

VAGE ONRUST

Riet: Mijn inzending ontstond na het lezen van Habitus van Radna Fabias —een bundel die tegelijk paradijselijk en beklemmend aanvoelt. Die sfeer wilde ik vatten. Het ontwerp kreeg geen titel, want alles wat ik bedacht klonk te nadrukkelijk; het mocht niet te luid roepen. Ik wilde net een vage onrust overbrengen — dat gevoel dat er iets speelt, zonder precies te weten wat. Zoals wanneer je naar het journaal kijkt en denkt: ‘Ik snap het niet helemaal, maar het voelt niet oké.’ Iets universeel, verwarrend en tegelijk mooi in zijn ambiguïteit. Een beeld dat iets suggereert, zonder al te veel prijs te geven. Mijn ‘verzinsels’ bewegen zich graag op dat grensvlak tussen schoonheid en onrust.

reisgids I

u kunt er duiken mits u niet
bang bent voor diepte
met dolfijnen zwemmen mits
u het dierenleed verdringt met
een scène uit een film
waarin vrijheid op de rug van
een zeezoogdier ligt

Radna Fabias, Habitus (2018)

Riet: Het werk dat op de cover prijkt is een digitale collage, opgebouwd uit eigen aquarellen. Meestal ontwerp ik publicaties waar tekst en beeld samenkomen – vaak met de hand. Ik schenk veel aandacht aan materiaal, textuur en ritme. Lange tijd speelde ik cello in een orkest. Dat gevoel voor ritme sluimert ook in mijn beeldend werk, vooral in de manier waarop ik een pagina opbouw.

Mijn ‘verzinsels’ bewegen zich graag op dat grensvlak tussen schoonheid en onrust

Dankzij mijn opleiding Grafiek werk ik doorgaans veel met klassieke druktechnieken zoals etsen en lithografie, maar evengoed maak ik gebruik van moderne middelen als lasercutting. Los van deze grafische methodes, gebruik ik ook regelmatig airbrushes, pen en inkt, nat-in-nattechniek of olieverf. De gekozen techniek varieert heel erg van project tot project. Vaak leer ik mezelf iets nieuws aan als dat nodig is, uit nieuwsgierigheid. Ook experimenteren met artificiële intelligentie wordt zo af en toe al relevant binnen mijn werk. Ik blijf zoeken en combineren.

Activisme hoeft niet luid te zijn, het mag iets zijn dat zacht beweegt, maar toch blijft hangen

KUNST EN ACTIVISME

Riet: Als er iets van activisme in mijn inzending zit, dan is het niet van het soort dat een vuist maakt. Activisme hoeft niet luid te zijn, het mag iets zijn dat zacht beweegt, maar toch blijft hangen. Ik ben vijf jaar lang studentenvertegenwoordiger geweest, en leerde daar dat engagement vaak in de kleine, stille gebaren zit. Het is er zijn voor anderen op een manier die past bij wie je bent. Iedereen heeft hun eigen set aan kwaliteiten, en ik probeer de mijne in te zetten waar ik kan. Je kan niet overal goed in zijn, maar de dingen die je wel min of meer beheerst, kan je gebruiken om een steentje bij te dragen.

Dat probeer ik met mijn grafisch werk bijvoorbeeld, ik ambieer gewoon iets te creëren dat oprecht voelt, zonder het expliciet te categoriseren onder de term ‘activisme’. Meestal vertrek ik zonder groot theoretisch kader in mijn achterhoofd; er ontstaat vaak iets als een reactie: op vorm, op inhoud, of gewoon op het spel zelf. Toen de Canon van Vlaanderen gelanceerd werd, drukte ik van elk ‘canoniek’ onderwerp een monotype (de Canon van Vlaanderen presenteert zestig figuren, plaatsen, uitvindingen, teksten, gebeurtenissen en ontwikkelingen met een bijzondere betekenis voor de Vlaamse samenleving van vandaag, nvdr.)

Was dat uit protest? Dat weet ik niet. Ik weet alleen dat ik die zestig vensters wou vastpakken, bekijken en begrijpen. Met een achtergrond in de biologie, krijg ik af en toe te horen dat ik een wetenschappelijke manier van denken heb – en dat klopt ergens wel. Een vaste visuele stijl heb ik immers niet; je kan mijn artistieke praktijk eerder omschrijven als een bepaalde manier van kijken, denken en zoeken.

Kunst heeft de kracht om je uit je automatische piloot te halen – al is het maar voor even

Of kunst en activisme steeds hand in hand (moeten) gaan? Soms. Soms is het ook gewoon een ongemakkelijk huwelijk. Kunst heeft de kracht om je uit je automatische piloot te halen – al is het maar voor even. Grote veranderingen beginnen vaak met iets kleins: een beeld, een zin, een ademteug verschil. Momenteel werk ik aan een herwerking van Il Principe van Machiavelli tot La Principessa, gericht aan de huidige kroonprinses. De cover wordt een zinken plaat met graveringen, de inhoud bestaat uit gedichten en tekeningen geïnspireerd op vrouwen uit de Italiaanse renaissance. Een klein zuchtje tegen de grote wereldgebeurtenissen

‘STEEK JE NEK UIT’ OPEN CALL

Het Geuzenhuis, LUCA School of Arts Gent en KASK Gent staken samen hun nek uit om jong, creatief talent mét een wereldverbeterend kantje een platform aan te bieden. We schreven samen een open call uit om studenten uit beide kunstscholen de kans te geven de cover van ons magazine DeGeus te ontwerpen. Wie onze jury kon overtuigen met het krachtigste humanistische beeld, siert de cover van dit zomernummer en wint een geldprijs van 500 euro.

‘Verzet begint niet met grote woorden, maar met kleine daden.’ De versregels van Remco Campert op onze gevel houden ons dagelijks met de voeten op de grond. Iets van waarde moet rijpen, stap voor stap groeien. Zo ook onze samenwerking met de twee kunsthogescholen van Gent voor deze open call. Een ware overrompeling van inzendingen werd het niet, maar elke kleine artistieke daad in onze mailbox was welgekomen. We kruipen terug achter de tekentafel, en werken achter de schermen verder aan een tweede editie van deze open call.

Iets van waarde moet rijpen, stap voor stap groeien

In totaal waagden zes jonge vrouwen hun kans. Lise De Beule herinnert ons eraan dat we onze hersenen moeten laten kraken, een sterk signaal, een call to action! Cara van Haverbeke abstraheert het delicate en sensuele lichaam. Met de traan van Jeanne d’Arc wil Emese Veszely ons beroeren en Anine De Paepe haalt onze gezamelijke beeldenkennis door elkaar en toont een universeel peinzend mannetje op een ijsgeworden en afbrokkelend (gedachten-)tekstballon. Met felle stiften schreeuwt Rienke Mornie haar ziel uit haar lijf over wat haar kwelt en wat ze onrechtvaardig vindt. De fragiele, wazige lichamen in zachte kleuren en vuile vegen van Riet Van Lysebettens raakten de jury het sterkst, haar werk heeft het gehaald.

JURY

Vroni Agemans, Ben Benaouisse, Monique Broudehoux, Heleen De Grande, Willem Elias, Gerbrich Reynart, Teresa Sdralevich, Mark Soen en Johan Valcke

Heleen De Grande

Wil je de papieren versie van De Geus thuis ontvangen? klik hier voor meer informatie.